Kaszubska Norda to północna część Kaszub. Na tym terenie charakterystycznymi obiektami są domy mieszkalnemurowane z czerwonej cegły ceramicznej w okresie od 3 ćw. XIX w. do 1 poł. XX w. Zazwyczaj to domy wiejskie, albo w małych miasteczkach. Najczęściej dość wysokie parterowe, z podpiwniczeniem, wysokim poddaszem na ściance kolankowej, niekiedy z zagospodarowaną facjatą. Kryty dachówką ceramiczną (kąt spadu połaci wynosił 45o)lub papą (kąt spadu 22,5oalbo blisko 12o).Fronton domu z wejściem flankowanym oknami, często wieńczy naczółek nad facjatą. Stolarkę budowlaną wyróżniał zwykle wysoki poziom technologiczny, a detal operujący ozdobnym żłobkowaniem i profilowaniem podkreślał standard obiektu. Wnętrze z wyodrębnieniem części reprezentacyjnej z dostępem od frontu, zachowało również układ kuchni ze spiżarnią i wyjściem na podwórze gospodarcze. Dość często w kuchni była zainstalowana ręczna pompa głębinowa.
DOM POMORSKIbył następcą starego typu chaty szachulcowej, do końca XX w. licznie występujący na Kaszubach, nadawał regionowi charakterystyczny obraz określający przynależność do Pomorza. W ostatnich 2 dziesięcioleciach (wobec mody na tynki mineralne zakładane na warstwie styropianu) jest silnie „modernizowany” poprzez zmianę kształtu i wymiarów okien, drzwi i oklejanie elewacji styropianem oraz zakładanie tynków i bezplanowe przybudówki albo bywa całkowicie dewastowany i rozbierany.
DOM POMORSKI funkcjonował w zespole architektoniczno-użytkowymsiedliska gburskiego, zyskując bardziej reprezentacyjną formę. Wówczas fronton poprzedzał ogród kwiatowy, a czworobok podwórza gospodarskiego zamykały: stodoła i budynek gospodarczy łączącyw bryle pod wspólnym dachem funkcje stajni, obory, chlewa i szopy; siedlisko dopełniała zagłębiona w ziemi murowana wolnostojąca piwnica iwolnostojący piec chlebowy. Skromniejsze rozwiązania prezentowały siedliska zagrodników; skromniejszy ceglany dom posadowiony był w zabudowie gospodarskiej o mniejszej kubaturze. Natomiast siedliska rybaków zatokowych, zachowując podstawowe funkcje siedlisk zagrodników, operowały jeszcze bardziej uproszczonym programem architektonicznym: niski dom ceglany był lokowany w sąsiedztwie obórki połączonej z niewielkim chlewikiem. Elementem charakterystycznym była wówczas drewniana szopa na sprzęty rybackie oraz wędzarnia.
DOM POMORSKI i zabudowa siedlisk gburskich są fenomenem architektonicznym wprowadzonej na pomorskiej wsi w k. XIX w. gospodarki kapitalistycznej. Rozwój systemu kredytowegoumożliwił rolnikom inwestycje w gospodarstwa;wspierany przez administrację pruską, dodatkowo był stymulowany przez policję budowlaną. To w tym okresie utrwalił się model zalecany w budownictwie wiejskim (swoisty prototyp tzw. projektu typowego), wypełniający wymogi bezpieczeństwa przeciwpożarowego i tzw. higienicznego stylu życia. Rozwój lokalnego budownictwa umożliwiła dostępność cegły ceramicznej, produkowanej w dość powszechnie zakładanych wówczascegielniach.
Wchodząc w XXI wiek z kilkuset obiektów pozostało kilkadziesiąt zabytków, które przy wsparciu służb konserwatorskich można ochronić przed zniszczeniem albo przywrócić im pierwotny walor estetyczny. To od naszego pokolenia zależy, czy dom pomorski będzie na Pomorzu trwał…